دعای یا من ارجوه

دعای یا من ارجوه

اطلاعات دعا و زیارت
مأثور/غیرمأثور	مأثور
صادره از	امام صادق(ع)
منابع شیعی	اصول کافی، مصباح المتهجد، اقبال الاعمال
تک‌نگاری‌ها	تحفه رجبیه
زمان	ماه رجب
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین

دعای یا مَنْ اَرْجوه دعایی از امام صادق(ع) است که خواندن آن در ماه رجب سفارش شده است. این دعا شامل درخواست همه خیرهای دنیا و آخرت و بازداشتن همه شرهای دنیا و آخرت از انسان است و توسط چندین عالم شیعه از جمله کُلینی، محمد بن عمر کَشّی، شیخ طوسی و سید ابن‌طاووس نقل شده است.

بر اساس نقل سید ابن‌طاووس، امام صادق(ع) هنگام قرائت این دعا، دست چپ خود را بر ریش گذاشته و انگشت دست راست را حرکت می‌داد. هرچند درباره زمان انجام این عمل اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی آن را از آغاز دعا و برخی از فراز پایانی دانسته‌اند. برخی حرکت دست و انگشت را نشانه تضرع و اضطرار دانسته‌اند.

دعای «یا مَنْ اَرْجوه» در منابع مختلف با تفاوت‌هایی در متن و سند نقل شده و برای خواندن در مواقع مختلف، مانند پس از نمازهای یومیه یا نمازهای مستحبی روز جمعه، توصیه شده است.

متن و ترجمه

متن

متن و ترجمه

ترجمه

یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ [من] کُلِّ شَرٍّ، یَا مَنْ یُعْطِی الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ، یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ، یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً، أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ [الخیرات] خَیْرِ الدُّنْیَا وَ جَمِیعَ خَیْرِ الْآخِرَةِ، وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ [جمیع‏] شَرِّ الْآخِرَةِ، فَإِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَیْتَ، وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یَا کَرِیمُ، یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ یَا ذَا النَّعْمَاءِ وَ الْجُودِ، یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ، حَرِّمْ شَیْبَتِی عَلَی النَّارِ.

یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ [من] کُلِّ شَرٍّ، یَا مَنْ یُعْطِی الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ، یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ، یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً، أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ [الخیرات] خَیْرِ الدُّنْیَا وَ جَمِیعَ خَیْرِ الْآخِرَةِ، وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ [جمیع‏] شَرِّ الْآخِرَةِ، فَإِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَیْتَ، وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یَا کَرِیمُ، یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ یَا ذَا النَّعْمَاءِ وَ الْجُودِ، یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ، حَرِّمْ شَیْبَتِی عَلَی النَّارِ.

ای آن‌که هر خیری را از او امید دارم و از خشمش در هر شرّی ایمنی جویم، ای آن‌که در برابر عبادت اندک مزد بسیار می‌دهد، ای آن‌که به هرکه از او بخواهد می‌بخشد، ای آن‌که به هرکه از او نخواهد و او را نشناسد نیز می‌بخشد، عطایش از روی مهربانی و رحمت است، با درخواستم از تو، همهٔ خیر دنیا و خیر آخرت را به من عطا کن و با درخواستم از تو همه شر دنیا و شر آخرت را از من بازگردان، زیرا آنچه را تو عطا کردی کاستی ندارد، و از احسانت بر من بیفزای ای مهمان‌نواز. ای دارای بزرگی و رأفت و محبت، ای دارای بخشش و جود، ای دارای عطا و کرم، ریشم را بر آتش دوزخ حرام کن.

ای آن‌که هر خیری را از او امید دارم و از خشمش در هر شرّی ایمنی جویم، ای آن‌که در برابر عبادت اندک مزد بسیار می‌دهد، ای آن‌که به هرکه از او بخواهد می‌بخشد، ای آن‌که به هرکه از او نخواهد و او را نشناسد نیز می‌بخشد، عطایش از روی مهربانی و رحمت است، با درخواستم از تو، همهٔ خیر دنیا و خیر آخرت را به من عطا کن و با درخواستم از تو همه شر دنیا و شر آخرت را از من بازگردان، زیرا آنچه را تو عطا کردی کاستی ندارد، و از احسانت بر من بیفزای ای مهمان‌نواز. ای دارای بزرگی و رأفت و محبت، ای دارای بخشش و جود، ای دارای عطا و کرم، ریشم را بر آتش دوزخ حرام کن.

🌞

🔄

➖

➕

سند

یا مَنْ اَرْجوه، دعایی از امام صادق(ع) است که سید ابن‌طاووس (درگذشت: ۶۶۴ق)، در کتاب اقبال الاعمال آن را نقل کرده و علامه مجلسی اعتبار سند آن را تأیید کرده است. این دعا را محمد بن عمر کَشّی، رجال‌شناس شیعه در قرن ۴ قمری نیز روایت کرده اما سید ابوالقاسم خویی، سند آن را ضعیف شمرده است؛ البته برخی نظر آیت‌الله خویی را نقد کرده و سند روایت را صحیح دانسته‌اند.

نسخه‌ای از دعا، بدون فراز پایانی که با عبارت «یا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ» آغاز می‌شود، در کتاب الکافی نیز آمده است؛ علامه مجلسی سند این نسخه را ضعیف دانسته است. دلیل آن را حضور افرادی ناشناخته مانند حسین بن عماره و ابی‌جعفر در سلسله سند ذکر کرده است.

نسخه‌ای دیگر از این دعا با تفاوت‌هایی در عبارات آن، در کتاب مصباح المتهجد، نوشته شیخ طوسی (درگذشت: ۳۶۰ق) نیز آمده است. گفته شده که نقل این دعا توسط کلینی، کَشّی، شیخ طوسی و سید ابن‌طاووس این اطمینان را ایجاد می‌کند که مضامین آن از امام صادق(ع) صادر شده است. همچنین همه عالمان جمع‌آوری‌کننده روایات مربوط به دعاها، این دعا را نقل کرده‌اند.

زمان خواندن

بر اساس نقل سید ابن طاووس خواندن دعای یا من ارجوه، در ماه رجب، صبح و شب و پس از هر یک از نمازهای یومیه سفارش شده است. با این حال، بر اساس نقل کلینی در کتاب الکافی و نقل کشی زمان مشخصی برای خواندن آن ذکر نشده است.

شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد، در بخش نمازهای مستحبی روز جمعه، نمازی را برای برآورده شدن حاجت نقل کرده که در آداب آن، دعای «یا من ارجوه» در ضمن دعا خوانده می‌شود.همچنین این دعا در آداب نماز طلب فرزند که در روز جمعه خوانده می‌شود، نیز ذکر شده است.

محتوا

در دعای یا من ارجوه، دعاکننده از خدا درخواست می‌کند که همه خوبی‌های دنیا و آخرت را به او عطا کند و همه بدی‌های دنیا و آخرت را از او دور سازد. در آغاز و پایان این دعا، خداوند با صفت جود ستایش می‌شود؛ برای مثال در یکی از فرازهای دعا آمده است که خداوند حتی به کسی که از او درخواستی نکرده و او را نمی‌شناسد نیز از روی مهربانی عطا می‌کند. برخی از گزاره «یا من ارجوه لکل خیر» تفویض (واگذاری امور به خدا) را برداشت کرده‌اند.

حرکات دست و انگشت در دعای یا من ارجوه

حرکات دست و انگشت در دعای یا من ارجوه در یکی از مساجد شیعیان

بر اساس نقل کتاب اقبال الاعمال، امام صادق(ع) ابتدا دعای «یا من ارجوه» را بدون انجام حرکت خاصی تا فراز «وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یا کَرِیم» قرائت کرد و سپس با گذاشتن دست چپ بر ریش و حرکت انگشت سبابه، دعا را از آغاز تکرار کرده و تا پایان ادامه داد. علامه مجلسی محدث شیعه، به نقل از سید ابن‌طاووس گزارش کرده که این عمل از فراز «یا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام» تا پایان دعا انجام می‌شد. عبدالله جوادی آملی مفسر شیعه، بر اساس روایت کتاب اقبال معتقد است امام(ع) این عمل را از ابتدای دعا انجام می‌داد. شیخ عباس قمی نیز انجام آن را از آغاز دعا نقل کرده است. محمدعلی اسماعیل‌پور قمشه‌ای انجام دادن این عمل از ابتدای دعا را مستحب دانسته است.

جوادی آملی گذاشتن دست را بر چانه، نه بر ریش دانسته و آن را نشانه اضطرار تفسیر کرده است. طریحی، نویسنده مجمع‌البحرین، عبارت «یَلوذ بِسَبّابَتِه» را که در روایت آمده به حرکت دادن انگشت برای اظهار عجز و تضرع معنا کرده و علامه مجلسی آن را به حرکت انگشت به چپ و راست تفسیر کرده است. در مقابل، برخی این تعبیر را به حرکات کوتاه بالا و پایین انگشت سبابه نسبت داده‌اند.

ببرخی پژوهشگران معتقدند حرکات گزارش‌شده همراه با دعا صرفاً بیان حال امام صادق است و جنبه مناسکی ندارد. بر اساس نقل کشّی، امام هنگام قرائت دعا دست بر ریش نگذاشت و انگشت را حرکت نداد، بلکه پس از پایان دعا دست خود را بر ریش گذاشت؛ حالتی که نشانه تضرع و گریستن تعبیر شده است.

شرح‌ها

نسخه خطی از شرح دعای یا من ارجوه نوشته سید عبدالحمید بن محمدحسین موسوی

شرح‌های متعددی بر دعای یا من ارجوه نگاشته شده که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• رسالة الرجبیه نوشته محمد بن سلیمان تنکابنی به سبک عرفانی
• شرح دعای یا من ارجوه، نوشته عبدالعلی هرندی، از عالمان قرن ۱۳ هجری قمری در اصفهان.
• شرح الدعاء الرجبیه، نوشته عبدالحمید بن محمدحسین موسوی اصفهانی (زنده در ۱۲۷۴ق)؛ نسخه خطی این کتاب در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نگهداری می‌شود. همچنین از این نویسنده، شرح دیگری با همین نام موجود است که نسخه‌های خطی آن، در کتابخانه مسجد گوهرشاد و کتابخانه آیت‌الله گلپایگانی نگهداری می‌شود.
• شرح دعای یا من ارجوه، نوشته سید عبدالحمید موسوی خواجوئی (درگذشت ۱۳۱۶ق)؛ نسخه خطی آن در کتابخانه مسجد گوهرشاد نگهداری می‌شود.
• تحفه رجبیه، شرحی مختصر بر دعای ماه رجب، نوشته اسماعیل شاکر اردکانی، که در سال ۱۳۸۷ش، در قم، چاپ شده است.

پیوند به بیرون

• گونه‌ها اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه
• متن کاوی، اعتبارسنجی و دلالت پژوهی روایات دعای یا من ارجوه لکل خیر